Blogreeks als aanvulling op de tentoonstelling Vrouwen voor het Voetlicht in Museum Catharijneconvent. Vrouwen en religie, een thema waar altijd meer over gezegd kan worden. Deze blogreeks zal niet enkel thema’s aanhalen die niet zijn terug te vinden in de tentoonstelling, maar zal de tentoonstelling bespreken en er op reflecteren.
– Blog nummer 4 (De Groene Amsterdammer over Vrouwen voor het Voetlicht)
Door Hayk Vervoort, student Master Religiewetenschappen en stagiair bij Kosmopolis Utrecht.
Vrouwen in de kerk; belangrijk? … Gewoon relevant.
In De Groene Amsterdammer van 10 mei j.l. schreef Koen Kleijn een nogal kritische recensie over de tentoonstelling Vrouwen voor het Voetlicht: “..voor het accepteren van het blijmoedige betoog dat vrouwen in de kerk altijd ‘meetelden’ heb je flinke oogkleppen nodig.” Zijn kritiek richt zich vooral op de boodschap die de tentoonstelling het publiek meegeeft, en dus niet zozeer op de collectie, opzet, aankleding of historische inhoud.
In navolging van blog 2 moet ik toegeven dat hier iets voor te zeggen is. Wanneer het Catharijneconvent zegt dat vrouwen minstens zo belangrijk zijn als mannen in de geschiedenis van de kerk, dan ben ik benieuwd naar welke definitie van ‘belangrijk’ er gehanteerd wordt.
In ieder geval zijn tot aan de twintigste eeuw vrijwel alle belangrijke beslissingen binnen de christelijke kerk door mannen gemaakt; over welke koers de kerk moet varen, over het breken met andere groepen christenen, over welke leer de kerk haar gelovigen oplegt, noem maar op.
Opvallend genoeg hebben vrouwen altijd ongeveer de helft van de christelijke gemeenschap uitgemaakt, maar aan vrouwen in de christelijke kerk viel weinig formele macht en invloed ten deel. Vrijwel iedere man met een kerkelijke functie in de (pre-moderne) geschiedenis van het christendom had een vrouw aan zijn zijde (het is inmiddels bekend dat we niet zo strikt hoeven uit te gaan van de traditie van het celibaat als we de kerk historisch beschouwen).
Informeel en achter de schermen speelden vrouwen wel degelijk een rol. Daarnaast kent de geschiedenis van de kerk vele iconische vrouwen en vrouwen met inspirerende levensverhalen, van Jeanne d’Arc tot Petronella Moens; vaak onderbelicht en daarom een relevant en boeiend thema om op in te zoomen. Huidige kerkelijke groepen zouden inmiddels zonder vrouwen niet of nauwelijks functioneren. Zeker nu zijn vrouwen, meer dan mannen actief betrokken zijn bij de kerk. Ik wil hiermee zeggen dat vrouwen zonder meer aandacht verdienen bij de bestudering van de geschiedenis van het christendom, sowieso meer aandacht dan er vaak aan besteed wordt. Misschien hoeven we dus eigenlijk niet te bezinnen over de vraag of vrouwen al dan niet belangrijk zijn geweest, maar op welke manier.
Om anderszins terug te komen op de recensie in de Groene Amsterdammer; die behandelt slechts een enkel aspect van de tentoonstelling; de boodschap, en kan daarom incompleet worden genoemd. Er valt immers ook wat te zeggen over de mooie collectie die het Catharijneconvent aanbiedt binnen het thema vrouwen in de geschiedenis van de christelijke kerk in Nederland. De opzet is strak en heden en verleden komen goed verzorgd aan bod.
Afbeelding: Kardinalen op een balkon bij Joseph Ratzinger’s verkiezing tot paus Benedictus XVI. (Foto: AFP/Filippo Monteforte)
Blog 5: maandag 27 augustus
Zie ook:
# ‘Vrouwen voor het voetlicht’ op de website van Museum Catharijneconvent
# Facebook Kosmopolis Utrecht
