Dit interview is gepubliceerd naar aanleiding van de wandelgids ‘Sporen van Slavernij in Utrecht’ die op dinsdag 26 juni 2012 om 16.00 uur in Het Utrechts Archief wordt gepresenteerd.
# Je bent als schrijfster en activiste uitzonderlijk voor je tijd. Zie je jezelf ook zo en ondervind je problemen hiermee? Hoe ga je bovendien met je handicap om, zeker in de tijd waarin je leeft?
‘Door de verschillende mooie onderscheidingen die mij zijn toebedeeld voor mijn gedichten en verhalen, voel ik me zeker gewaardeerd. Echter, wanneer mijn werk meer uitgesproken wordt over morele en politieke kwesties zoals slavenhandel komt er vaak kritiek. Daardoor is ook de jarenlange vruchtbare samenwerking met mijn vriendin Adriana van Overstraten flink verslechterd. Ook wordt mijn protest tegen de slavenhandel getroffen door verboden en censuur. Het doet me deugd dat juist deze insteek in mijn werk later navolging zal krijgen en dat er zelfs over 200 jaar nog interesse voor is.
Wat betreft mijn blindheid, tja, ik moet dan wel mijn zogenaamde edelste zintuig missen, als mijn gedachten maar op papier komen. Mijn goede vriendin Antje fungeert al jaren als mijn schrijfjuffrouw, waarvoor ik haar erg dankbaar ben.’
‘Pietje Potentaat’ met haar schrijfjuffrouw Antje
# Je bent een voorstandster van afschaffing van de slavernij en gelijkberechtiging van vrouwen. Wat zijn je beweegredenen hiervoor?
‘Ik ben in principe van mening dat de maatschappij gebaat is bij leiding en bescherming door mannen, en dat vrouwen zich het best kunnen ontfermen over het huishouden en opvoeding van het nageslacht. Ik hang hiermee misschien traditioneel christelijke ideeën aan, maar probeer daar vervolgens wel kritisch naar te kijken vanuit het moderne Verlichtingsdenken. Vrouwen kunnen in hun positie enorme invloed uitoefenen. Vrouwen vormen het nageslacht in de opvoeding, zij bepalen tot wat voor personen hun kinderen opgroeien. U kunt er het best mijn publicaties op naslaan: ‘Aan den vrouwelyken boezem worden de zonen der Vryheid opgevoed. In onze armen vindt de Krygsheld zijn glorie, en de Staatsman voelt zich de vermoeiendste zorg door onze lippen wegkusschen. Met recht dan, roem ik ons lot, laaten vry de mannen alleen hun stemmen uitbrengen tot het verkiezen van Vertegenwoordigers. De waarde van hunne keus, wordt door ons beslist.’
Wat die vervloekte slavernij betreft; in deze tijd kunnen we kleurlingen echt niet zien als een minder ras. Bovendien leert de Bijbel ons ook dat we allen één zijn in Christus.’
# Waarom ben je de laatste jaren van je leven in Utrecht gaan wonen? Was deze keuze toeval of was Utrecht om een bepaalde reden aantrekkelijk? Ben je bekend met Kosmopolis Utrecht?
‘In Utrecht heb ik voor het eerst in mijn leven de mogelijkheid om geheel zelfstandig te leven. Natuurlijk heb ik Antje wel meegenomen, maar ik woon niet meer bij een collega of mijn zussen. De tolerante traditie in Utrecht spreekt mij aan. In de Unie van Utrecht (1579) is men tot de afspraak gekomen dat niemand om zijn of haar geloof vervolgd mag worden. Ik heb het gevoel dat ik hier in alle vrijheid ook kritisch kan schrijven over politieke en religieuze zaken. Sinds kort ken ik Kosmopolis Utrecht. Het doet me deugd dat ik met mijn werk benaderd ben voor de Slavernijroute die onlangs is opgezet. Op een vruchtbare samenwerking!’
Eerste beeld: Portret in steendruk door H.J. Backer. Frontispice van: W.H. Warnsinck en J. Decker Zimmerman, Petronella Moens. Amsterdam 1843.
Citaat: Petronella Moens, tijdschrift Menschenvriend, 1796, nr. 136.
Haar roepnaam voor intimi was Pietje; haar bijnaam ‘Pietje Potentaat’
Bronnen en links:
– Wikipedia over Petronella Moens
– Historici.nl over Petronella Moens
– Stichting Petronella Moens
– Biografisch Portaal over Moens
– Roman van Petronella Moens: Aardenburg of De onbekende volksplanting in Zuid-Amerika. Amsterdam University Press, 2001. (Redactie: Ans Veltman-van den Bos & Jan de Vet)
– Laad hier de app voor de GPS-route Sporen van Slavernij in Utrecht
– Lees hier meer over de presentatie van de wandelgids SvS030
