In 2013 herdenkt en viert Nederland de afschaffing van de slavernij met theaterstukken, exposities, installaties van gedenkplekken, culturele evenementen en zelfs films. Nederland geeft ruimte aan dit lastige gedeelde verleden. Hoe maken we de belangstelling meer duurzaam?
Sporen van slavernij in Nederland
In bepaalde Nederlandse steden is er een directe band met het slavernijverleden. Denk aan Amsterdam, Hoorn, Rotterdam, Middelburg en Vlissingen, steden waar de Kamers van de West-Indische Compagnie en de Verenigde Oost-Indische Compagnie waren gevestigd. De Kamers waren knooppunten voor de organisatie en handel van de WIC (in de west) en VOC (in de oost). Maar ook buiten die directe handelssteden zijn er sporen van het slavernijverleden te vinden. Veel kooplieden en toeleveranciers woonden een deel van het jaar in buitenhuizen in het hele land, en de investeerders in de koloniën kwamen uit het hele land.
De Utrechtse connectie
Utrecht had geen directe band maar er zijn wel degelijk sporen in de stad te vinden. Daarom voerde Kosmopolis Utrecht in 2011 en 2012 het project Slavernij: de Utrecht connectie uit. Daarin werkten we samen met historicus Dr. Esther Captain en het Centre for the Humanities (UU). In dit project kreeg het slavernijverleden een lokale, Utrechtse invulling d.m.v. films, lezingen, een artist in residency van Marron kunstenaar Marcel Pinas en de realisatie van een wandelroute langs sporen van slavernij, inclusief app en wandelgids.
Geïnspireerd hierdoor nodigde Dr. Dienke Hondius (Vrije Universiteit), Kosmopolis Utrecht uit om samen te werken aan een landelijk vervolg. Ook erfgoedspecialist Dineke Stam, die diverse exposities en events over het slavernijverleden heeft gerealiseerd, werd uitgenodigd hieraan mee te werken.
Project Mapping Slavery NL
Er zijn overal sporen van dat gedeelde verleden in Nederland, maar deze zijn veelal onbekend en onzichtbaar in het Nederland van nu. De sporen variëren van locaties van families, bedrijven, betrokken bij de slavenhandel en slavernij, bij het verzet daartegen, woonplaatsen van Afrikanen en Aziaten in Nederland. En er is beeldmateriaal in musea, collecties vanaf de vijftiende eeuw tot heden. In een aantal steden zijn onderzoekers en kunstenaars bezig om deze geschiedenis lokaal te ontsluiten. En inmiddels zijn er in Amsterdam, Middelburg en sinds 2013 ook in Rotterdam slavernijmonumenten.
In het project Mapping Slavery NL verbinden we deze onderzoeken en public history activiteiten met elkaar. Doel is om een verbinding te leggen en de zichtbaarheid te vergroten van lokale en trans/nationale uitingen van de slavernijgeschiedenis in hedendaags Nederland. Dit doen we door:
- Het verzamelen en delen van kennis over locaties, families, huizen, beelden, resulterend in een database met gegevens die de basis vormen voor bv. kaarten (een dbase die doorgroeit)
- Het verspreiden van die kennis via diverse vormen van visualisering (exposities, websites, digitale media) in aansluiting op herdenkingsjaren 2013/2014
Dit project zal doorlopen tot najaar 2014. Vragen? Mail ons. Via de site en onze nieuwsbrief houden u regelmatig op de hoogte.
The legacy of slavery can be identified throughout the Netherlands today even if it is not currently so explicit, not so visible, not so palpable as it could be. Inaugural lecture prof. Stephen Small, 2012.
